Barbakan

Barbakan, czyli rondel, to typowa dla późnośredniowiecznej architektury militarnej budowla, chroniąca główną bramę. Ten element fortyfikacji był rozbudowaną,  wysuniętą przed mur osłoną najsłabszego punktu w systemie obronnym miasta, czyli bramy. Bryła barbakanu budowana była zwykle na planie koła. Barbakan poprzedzał główne wejście do miasta czy zamku, utrudniając pokonanie umocnień. Dawał też, podobnie jak wysunięte przed lico murów obronnych wieże, możliwość ostrzału bocznego. Załodze twierdzy ułatwiał z kolei wypady na wroga, ograniczając ryzyko wdarcia się oblegających do wnętrza.Barbakan połączony był z bramą mostem, albo osłoniętym przejściem, tzw. szyją. Bryła miała najczęściej formę obszernej, cylindrycznej baszty. Typowe było dalsze umacnianie dodatkowymi dziełami obronnymi. Murowana bryła barbakanu sprawdzała się w średniowieczu, ale rozpowszechnienie artylerii i coraz większa moc dział sprawiły, że w XV wieku barbakan jako element fortyfikacji stracił na znaczeniu, choć nowe obiekty tego rodzaju wznoszono jeszcze w XVI stuleciu; kolejną formą w ewolucji barbakanu był rawelin. Najstarszy istniejący do dziś barbakan powstał w pierwszej połowie XIII wieku, znajduje się we francuskiej twierdzy Carcassonne. Na ziemiach polskich zachowało się kilka takich realizacji, m.in. w Krakowie i Gdańsku. Barbakan warszawski jest powojenną rekonstrukcją (1953) z elementami pierwotnej bryły.  Nie zachował się pierwszy w Polsce barbakan toruński z 1429 roku, zniszczony w czasie potopu szwedzkiego. Obiekty o podobnej funkcji były spotykane także w militarnej architekturze Chin.

Powiązane hasła: arsenał, bastion, fortyfikacje, rawelin, zamek