Blanki, krenelaż

Element architektoniczny będący zwieńczeniem murów obronnych i baszt w postaci „zębów” z wolną przestrzenią pomiędzy nimi. Służyły jako obrona w czasie oblężenia – zęby stanowiły ochronę dla strzelców a wolna przestrzeń umożliwiała strzelanie do przeciwnika.

Blanki, czyli krenelaż (arch. krenele) to charakterystyczny dla średniowiecznej architektury militarnej element architektoniczny, zwieńczenia murów obronnych i baszt  „zębami”.  Zęby te, tak zwane merlony, oddzielone są pustymi miejscami, czyli miedzami.Blanki były osłoną dla obrońców, a wolne miejsce umożliwiało ostrzał. Wraz z rozwojem systemów fortyfikacji, na murach obronnych zaczęto umieszczać hurdycje i machikuły, również wyposażone w blanki. Krenelaż był osłoną umieszczonego za nim chodnika strzeleckiego. Początkowo obrońcy wyposażeni byli w broń białą. Później obok łuków pojawiły się kusze; rozpowszechnienie broni palnej spowodowało przebijanie szczelin umożliwiających ostrzał, czyli strzelnic. Prześwity dzielące merlony stały się więc niepotrzebne i zanikły w budowlach obronnych. Blanki pozostały jednak elementem dekoracyjnym, charakterystycznym dla siedzib rycerskich. W takiej funkcji stosowane były także później, szczególnie w architekturze neogotyckiej. Ze względu na kształt zębów, wyróżnia się dwa typy krenelażu. Blanki gibelińskie, popularne szczególnie w XIV i XV stuleciu w Italii, miały charakterystyczny kształt jaskółczego ogona, z wcięciem pośrodku. Blanki zdobiły mury nie tylko w zamkach czy fortyfikacjach, ale też budowlach cywilnych, jak renesansowe ratusze.  Blanki gwelfowskie, bardziej rozpowszechnione, mają merlony w kształcie prostokąta. W historii architektury militarnej krenelaż znany jest od dawna; takie schodkowato ukształtowane zwieńczenia murów stosowane były m.in. w Asyrii i Egipcie. W architekturze islamskiej zęby często są zaokraglone, mogą mieć też inne, dekoracyjne formy.