Brąz
Brąz to stop miedzi z innymi metalami, przede wszystkim cyną, ale też innymi, z wyjątkiem cynku (mosiądz). W skład brązu mogą też wchodzić domieszki różnych innych pierwiastków, np. krzemu. W zależności od składu stopu, brąz może mieć różne właściwości – kolor, kowalność, udarność itd.Miedź w stopie z innymi metalami poprawia swoje właściwości mechaniczne. Przed epoką żelaza brąz był podstawowym surowcem do produkcji narzędzi, broni, wykorzystywano go także w architekturze i sztuce. Ze względu na temperaturę topnienia (940–1084 °C, w zależności od składu stopu) niższą od żelaza (1538), brąz był łatwiejszy w produkcji i obróbce. Wyroby brązowe wytwarzano różnymi technikami: odlewano i kuto, wykańczając przez repusowanie, cyzelowanie, polerowanie, zdobiąc inkrustacją czy rytowaniem. Brąz z biegiem czasu pokrywa się warstwą tlenków, patyną, zmieniającą barwę powierzchni. W zależności od składu rozróżnia się brązy plastyczne, które można obrabiać mechanicznie na zimno, oraz brązy odlewniczne, mniej kowalne.
Brąz w architekturze i architekturze wnętrz
W architekturze starożytnego Rzymu brąz używany był do pokrywania dachów najbardziej reprezentacyjnych budowli (pierwotne pokrycie kopuły Panteonu), wytwarzania kolumn i detali architektury wnętrz, a przede wszystkim posągów. W starożytności niekiedy używano blachy brązowej do pokrywania bram. W średniowieczu z brązu wytwarzano m.in. przedmioty związane z kultem (dzwony, chrzcielnice), a także płyty nagrobne. Brązownictwo rozkwitało w renesansie i baroku. Powstały wówczas tak imponujące obiekty architektury wnętrz, jak drzwi do baptysterium florenckiego, konfesja (baldachim) nad grobem św. Piotra w Rzymie, ze spiralnymi kolumnami zaprojektowanymi przez Berniniego na wzór świątyni Salomona. W XVIII stuleciu z brązu wytwarzano m. in. kraty, balustrady schodów, świeczniki i kandelabry, detale architektoniczne, oprawy luster i inne obiekty.
Brąz – historia
Polski termin „brąz” pochodzi łacińskiego określenia aes brundusinum (kruszec brindyzyjski). W starożytnym Rzymie to właśnie Brundisium (Brindisi, Italia) znane było jako centrum obróbki tego stopu. Najsławniejsze i najwyżej cenione były jednak tzw. brązy korynckie. Skład tego stopu jest obecnie nieznany, prawdopodobnie do produkcji oprócz miedzi używano także srebra i (lub) złota. Najbardziej typowym dla starożytności brązem był natomiast stop miedzi i cyny, zawierający przeciętnie 9 części miedzi i 1 część cyny.
Brąz we współczesnej architekturze i budownictwie
Składy brązów specyfikuje Polska Norma PN-xx/H-87050. Brąz jest wartościowym, trwałym materiałem, ale jego wykorzystanie ogranicza wysoka cena. Brązy mają dobre parametry wytrzymałościowe, niektóre stopy można hartować, są odporne na wysoką temperaturę, korozję. Brąz dostępny jest w postaci blach, pasów, taśm, prętów, drutów i rur.
