Dziś BATA-lia w Chełmku, czyli odkrywamy polskie miasto batowskie!

W 1932 roku w Chełmku powstała fabryka Polskiej Spółki obuwia „Bata”, jej uruchomienie na zawsze zmieniło oblicze tej niewielkiej miejscowości położonej na zachodnich rubieżach małopolski. Razem z technologią pracownicy Baty przywieźli ze sobą z czechosłowackiej centrali w Zlínie projekty architektoniczne. Zespół batowskich zabudowań w Chełmku składał się z budynków na terenie fabryki i kolonii robotniczej. Zabudowania fabryczne były to jednokondygnacyjne podłużne hale z dużymi oknami, wybudowane w dwóch szeregach. Fabrykę od kolonii robotniczej oddzielała linia kolejowa. Zabudowania w Chełmku były bardzo podobne do budynków w Zlínie, a także w innych miejscach, gdzie powstawały Batowskie fabryki, ich wygląd był swoista manifestacją przynależności do koncernu.

Do Małopolski przeniesiono także Batowski sposób myślenia o robotniku. W Chełmku wybudowano szkołę, place zabaw dla dzieci, otworzono punkt opieki medycznej. Zadbano także o wychowanie sportowe pracowników, którzy mieli do dyspozycji klub sportowy z przyfabrycznym boiskiem, korty tenisowe, kręgielnię, basen, plac hokejowy a nawet skocznię narciarską. Została założona także straż pożarna, czytelnia oraz różne związki i stowarzyszenia.

W 1934 roku ukazał się pierwszy numer zakładowej gazety „Echo Chełmka”. Ten dwutygodnik był przede wszystkim informatorem firmowym, w którym można było przeczytać o wynikach produkcyjnych zakładu oraz panegiryki na cześć założycieli koncernu.

Organizatorzy mają nadzieję, że projekt „BATA-lia w Chełmku” zwróci uwagę na wyjątkowość tego miasta, zarówno jego mieszkańców, jak i środowisk naukowych. Rozpowszechnienie wiedzy o spuściźnie batowskiej w Polsce przyczyni się do zwrócenia uwagi na zabytki architektury modernistycznej zlokalizowanymi z dala od głównych ośrodków metropolitalnych.

Program:

10.00 ‒ Zwiedzanie kolonii robotniczej, oprowadza Anna Syska

11.00 ‒ Otwarcie sesji – Andrzej Saternus, Burmistrza Chełmka; Waldemar Rudyk, MOKSiR; dr hab. Andrzej Szczerski , IHS UJ; Anna Syska, Napraw Sobie Miasto

11.15 ‒ dr hab. Andrzej Szczerski, Uniwersytet Jagielloński, Zbudować nowoczesność. „Bata” i architektura

11.35 ‒ Ladislava Horňakova, Galeria Sztuki w Zlínie, Ideální průmyslové město firmy „Baťa” - teorie a praxe

11.55 ‒ Miroslava Štybrova, Muzeum Obuwnicze w Zlínie, I za mlčícího mluví jeho boty

12.15 ‒ Anna Syska, Napraw Sobie Miasto, Sport u Baty

12.35 ‒ dyskusja

13.00 ‒ przerwa

13.30 ‒ Joanna Amrozi, Anita Kunikowska, Justyna Łuczyńska, Martyna Nowicka, Bożena Sobucka, Uniwersytet Jagielloński, Systemy reprezentacji fabryki w Chełmku – szata graficzna Echa Chełmka

13.45 ‒ Joanna Amrozi, Justyna Łuczyńska, Agata Jabłońska, Magdalena Harasiewicz, Wiktoria Kałwak, Wiktoria Kozioł, Bożena Sobucka, Marta Świetlik, Uniwersytet Jagielloński, Akta Polskiej Spółki Obuwia „Bata” z Archiwum Państwowego w Katowicach - raport z badań

14.00 ‒ Magdalena Harasiewicz, Anita Kunikowska, Uniwersytet Jagielloński, Akta Polskiej Spółki Obuwia „Bata” przechowywane w krakowskich archiwach - komunikat

14.10 ‒ Karolina Pisarek, Uniwersytet Jagielloński, Fabryka Obuwia „Bata” w Radomiu oraz niezrealizowane plany budowy nowego Kombinatu – komunikat

14.25 ‒ dyskusja

14.40 ‒ przerwa

15.45 ‒ dr hab. Irma Kozina, Uniwersytet Śląski, Osiedla robotnicze Górnego Śląska - urbanistyczne wizje przyszłości czy egzystencjalne minimum

16.05 ‒ Hubert Bilewicz, Uniwersytet Gdański, Meble metalowe jako idiom modernistycznych wnętrz. O warszawskiej wystawie „Mieszkanie Najmniejsze” (1930)

16.25 ‒ dr Ryszard Nakonieczny, Politechnika Śląska, Międzywojenne osiedla mieszkaniowe na Górnym Śląsku - wybrane przykłady

16.45 ‒ Agata Jabłońska, Uniwersytet Jagielloński, Budownictwo społeczne - wizja Baty a Akcja Budowlana Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - porównanie modeli

17.05 ‒ dyskusja i zamknięcie sesji

17.25 ‒ przerwa

17.45 ‒ Jan Trzupek, Małopolska Fundacja Muzeum Sztuki Współczesnej, Pokaz filmów ze studiów filmowych „Baty”

Zobacz też: Tam gdzie produkował Bata. Chełmek czyli polski Zlín