Pierwszą siedzibę Muzeum Śląskiego ukończono w niefortunnym okresie – w sierpniu 1939 roku. Budynek wzniesiony według projektu Karola Schayera, w miejscu dzisiejszego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Był to jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. Wyposażony w windy osobowe i towarowe, ruchome schody, korzystne oświetlenie, świetliki w salach ekspozycji malarstwa, centralne ogrzewanie funkcjonujące za pomocą radiatorów umieszczonych w suficie, a także klimatyzację wytwarzającą ciśnienie wyższe od atmosferycznego, co zapobiegało przedostawaniu się pyłu przez okna i drzwi. Brzmi niewiarygodnie, prawda? Niestety, nie doczekał on oficjalnego otwarcia i, jak wiele budynków w tym okresie, został rozebrany, jako symbol polskości.
Historia Muzeum Śląskiego
Ocalałe zbiory zostały przeniesione tymczasowo do bytomskiego Landesmuseum - obecnie Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Na kolejną siedzibę Muzeum Śląskiego wybrano tym razem neorenesansowy gmach z przełomu XIX i XX w. znajdujący się w samym centrum miasta, dawny Grand Hotel. Budynek należał do niemieckiego przedsiębiorcy, Maxa Wienera, który wcześniej był właścicielem innego hotelu w Katowicach - De Prusse. Nie ma pewności co do nazwiska architekta, ale zazwyczaj wymienia się dwóch: Ignatza Grünfelda lub Gerda Zimmermanna. Kiedy przeniosło się tu Muzeum Śląskie, na początku zajęło tylko parter. Stopniowo jednak zbiory i wystawy opanowały cały budynek, czyli łącznie powierzchnię około 1710 mkw.
Po latach przyszedł czas na kolejne miejsce, do którego przeniesione zostanie śląskie dziedzictwo – oby tym razem ostateczne.
Nowe Muzeum Śląskie od samego początku budowy wzbudza niemałą sensację. Plany tej inwestycji sięgają roku jeszcze późnych lat 80., jednak wtedy została ona wstrzymana ze względu na brak funduszy.
Współczesna architektura według Riegler Riewe Architekten
W obecnym projekcie architekci postawili na minimalizm i szacunek dla tego, co już tu było. Austriackie biuro architektoniczne Riegler Riewe Architekten stanęło przed nie lada wyzwaniem: zaadoptować teren poprzemysłowy (po byłej kopalni „Katowice”) znajdujący się praktycznie w centrum miasta. Zachowując dawny charakter tego miejsca, projektanci „zakopali” muzeum pod ziemią. To rozwiązanie ostatnio staje się coraz częstsze w obliczu wzrostu świadomości dziedzictwa – historycznego, architektonicznego, kulturowego/ Na powierzchni z kolei pojawia nam się kompleks abstrakcyjnych szklanych boksów budynku administracyjnego, uzbrojenia i klimatyzacji, które harmonijnie współgrają z istniejącą już infrastrukturą. Ich zadaniem jest również doświetlanie muzealnych wnętrz. Umożliwi to oglądanie ekspozycji w świetle dziennym, pomimo iż znajdują się one na głębokości ponad 14 metrów w głąb ziemi. Ponad 6 tysięcy mkw samej powierzchni wystawienniczej na dwóch poziomach oraz odnowiona wieża „Warszawa”, której zaadaptowanie w przyszłości na kawiarnię nie wykluczają sami twórcy. Z kolei maszynownia szybu „Warszawa” została przekształcona w restaurację. Łącznie z wszystkimi pomieszczeniami, nowa siedziba muzeum to prawie 25 tysięcy mkw. Poniżej poziomu ziemi znajduje się również trzykondygnacyjny garaż z 232 stanowiskami parkingowymi oraz Hol Centralny, w którym planowane są m.in. koncerty, festiwale czy przedstawienia. Teren wokół budynków został zrewitalizowany i wzbogacony o alejki oraz elementy małej architektury. Powstała Strefa Kultury ma integrować mieszkańców i tworzyć nowe centrum kulturalnego życia Katowic.
Na gości Muzeum Śląskiego czeka aż sześć wystaw stałych, świadczących o bogactwie i różnorodności śląskiego dziedzictwa.
Sama inwestycja budziła na początku nieco kontrowersji wśród mieszkańców, jednak obecnie jest znacznie lepiej odbierana. Po zakończeniu budowy wszystko tak naprawdę nabrało sensu i połączyło w jedną, logiczną całość. Powstał swoisty park miejski, w którym zlewa się to, co współczesne z tym, o czym nie wolno zapomnieć. Nie będzie przesadą stwierdzenie, iż już wkrótce Muzeum Śląskie może stać się nowym symbolem Katowic.
