Właśnie zakończyła się wojna trzydziestoletnia. Na ziemiach katolickiego cesarza Ferdynanda III Habsburga protestanci nie mogli liczyć na przywileje. Ich prośby o prawo do świątyń nie zostały całkowicie odrzucone – na cesarza naciskała protestancka Szwecja – śląscy luteranie uzyskali niechętną zgodę na budowę trzech świątyń.
Budynki nie miały prawa rywalizować z katolickimi kościołami, na budowniczych nałożono więc cały szereg upokarzających ograniczeń. Świątynie miały być wybudowane z materiałów nietrwałych i mało prestiżowych, takich jak glina czy drewno. Nie mogły mieć wież, dzwonów, a ich wygląd nie mógł kojarzyć się z ówczesnymi kościołami. W dodatku cała budowa musiała się skończyć w ciągu jednego roku, a żeby budynki nie drażniły oczy władz - mogły być wybudowane jedynie poza granicami miasta, na wszelki wypadek jednak nie dalej jednak niż na odległość strzału armatniego od miejskich murów.
Niezwykłe, ale ograniczenia nie zaszkodziły projektowi. Powstały wyjątkowe obiekty, nie mające sobie równych nie tylko w architekturze Śląska. Od zewnątrz oba zachowane kościoły, w Świdnicy i w Jaworze wyglądają stosunkowo skromnie. Szachulcowe ściany, czarne belki, przestrzenie wypełnione gliną pobielone – bryła przypomina powiększoną wersję dworu czy wręcz budynku gospodarczego. Tym mocniej zaskakuje wystój wnętrza: bogate dekoracje, malowidła, płaskorzeźby i wszechobecne złocenia. Kościoły budowano tak, by pomieściły jak największą liczbę wiernych, stąd w Świdnicy aż cztery poziomy z ławkami i miejscami stojącymi – łącznie dla przeszło 7 00 osób.
Budynki ze względu na wyjątkową historię, urodę i konstrukcję w 2001 roku zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znalazły się tam jako jeden z trzynastu polskich obiektów wśród najcenniejszych przykładów zabytkowej architektury na świecie. Na pewno warto je odwiedzić – może podczas tegorocznej majówki? Warto też wybrać się na wystawę fotografii, przedstawiających Kościoły Pokoju.
Dolnośląska artystka Barbara Górniak przygotowała cykl zdjęć z wnętrz obu kościołów. Wystawę fotografii oglądać można w Centrum Kultury Zamek.
Kościoły Pokoju na Dolnym Śląsku
Wystawa fotografii Barbary Górniak
Wystawa będzie czynna do 23 marca 2014
Centrum Kultury Zamek, pl. Świętojański 1, Wrocław
