Architektura
ARCHITEKTURA
ROMSKIE PAŁACE architektura, projekty

Pałacyki, wieżyczki, kolumienki - czyli ROMSKIE PAŁACE i cygańska improwizacja

  • Komentarze

Cyganskie

Cygańskie pałace w Sinteşti pod Bukaresztem

Fot: Tomasz Ogiński
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie
  • Cyganskie

Architektura romskich pałaców. Pierwsze co przychodzi na myśl: przesyt i ogromny chaos. Tam, barwy biją się z formą, a treść ucieka gdzieś daleko na drugi plan. Pałace sprawiają wrażenie niedkończonych, albo wręcz budowanych "na dziko" w wielkim pośpiechu - bez rozwagi i umiaru. Jednak czy aby zbyt pochopnie nie dolepiliśmy mu łatki improwizacji? Przecież w każdym szaleństwie jest jakaś reguła...

Budynki o architekturze rodem z Kaszmiru czy Radżastanu znajdują się najczęściej przy wylotowych trasach z rumuńskich miast, na rogatkach. W miejscach niczyich, pozbawionych wyrazu, przy dzikich przydrożnych wysypiskach śmieci, wśród pustkowi pokrytych billboardami, w turpistycznym pejzażu zardzewiałego industrialu. Raz osamotnione, innym razem w koloniach. Spotkamy je tuż po wjeździe do Rumunii od strony Węgier i przy granicy z Bułgarią. Można odnieść wrażenie, jakby ich właściciele tylko na jakiś czas zacumowali swoje gotowe do dalszej drogi architektoniczne tabory. Były budowane na dziko, bez pozwoleń czy asysty profesjonalnych architektów. Niczym nieskrępowana architektura tysiąca i jednej nocy do niedawna powstawała całkowicie poza prawem.

Analiza formy cygańskich pałaców przysparza wielu problemów. Nie mają przecież nic wspólnego ze współczesną koncepcją architektury wernakularnej czy neowernakularnej. Nie jest to również eklektyzm. Pierwszą rzeczą, która zwraca uwagę, jest jej scenograficzny wymiar i niespotykane wyczucie improwizacji. Niektóre rozwiązania powstają podczas budowy, bez wcześniejszych założeń i kalkulacji. Wyczuwa się prowizoryczność i tymczasowość – budynki są niedokończone, fragmenty niektórych krzywią się jak wieża w Pizie. Trwa nieustająca wymiana elementów na lepsze, bardziej kolorowe, jaskrawsze. Aby czytać tę architekturę, potrzeba wrażliwości antropologa i etnografa – klasyczna analiza ją zabija. Interdyscyplinarne badania nie mogą być zatem prowadzone w oderwaniu od wnikliwych studiów nad jej twórcami.

Pałace powstają z płyt zbrojonego betonu, skopiowanych z typowych elementów strukturalnych socjalistycznych bloków. Płyty pokrywane są wymyślnymi wzorami z kafelków, dzięki czemu zewnętrzne ściany można regularnie szorować na wysoki połysk. W cygańskim DNA zapisana została pamięć hinduskich świątyń – nieproporcjonalnie rozbudowane dachy wieńczą szpiczaste wieże w myśl zasady im więcej tym lepiej. Wiele z nich zdeformował wiatr. Rachityczne kolumny z trudem zdają się podtrzymywać rozbudowane werandy i loggie. W powietrzu wisi niebezpieczeństwo nieuchronnej katastrofy. Okna mają zróżnicowane kształty i różną proweniencję: plastikowe, z drugiej ręki, czasem autobusowe lub samochodowe. Wnętrza powtarzają w zasadzie jeden układ: liczne, nieskomunikowane ze sobą pokoje, otwierają się do centralnej przestrzeni przepełnionej grandeur spiralnych schodów. Nasuwa się skojarzenie z namiotami rozstawionymi wokół ogniska. W foyer alabastrowe fontanny, podwieszane ogrody z plastikowych kwiatów i ogromne lustra w pozłacanych ramach. Kuchnie-laboratoria – przestronne, nowocześnie wyposażone, w całości pokryte kafelkami. Ogrzewanie ograniczone do sypialni i kuchni. Łoża plastikowe, opatrzone baldachimami.

przeczytaj rowniez
Źródło: "Architektura-murator"06/2008
Autor: Tomasz Ogiński
Zdjęcia: Czesław Pietraszko, dzięki uprzejmości autorów albumu Gipsy Architecture. Houses of the Roma in Eastern Europe, Axel menges 2007/ Renata Calzi, Patrizio Corno, Carlo Gianferro, Tomasz Ogiński
Data publikacji: 9.06.2011 11:31
do góry
uaktualnij licznik
Miesięcznik architektura
W numerze 04/2017:
  • Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
  • Aparthotel Lwowska 1 w Krakowie
  • Węzeł przesiadkowy w Solcu Kujawskim
  • Apartamenty LEA 251 w Krakowie
  • więcej
tagi
81.waw.pl apartament apartamentowiec aranżacja wnętrz aranżacje wnętrz architekci architekt architektura architektura Grecji architektura krajobrazu architektura polska architektura sakralna architektura Warszawy architektura wnętrz architektura wnętrza architektura Wrocławia architektura współczesna beton beton architektoniczny biuro biuro architektoniczne biurowiec BoConcept bryła centrum handlowe co zobaczyć Comitor dach dekoracje design dizajn dom dom jednorodzinny drapacz chmur drewno ekologia Euro 2012 film gotyk historia architektury hotel ikea ikona architektury komiks konkurs konkurs architektoniczny kościół Kraków kuchnia lampa loft Londyn małe mieszkanie MAŁY DOM meble Mies van der Rohe minimalizm moda modernizacja modernizm muzeum Muzeum Sztuki Nowoczesnej Newmor Nizio Design International nowoczesna architektura nowoczesne wnętrza nowoczesne wnętrze nowoczesny dom NOWY PROJEKT ZAHA HADID ogród okno ornament pawilon polski design pracownia architektoniczna projekt projekty projekty zahy hadid przestrzeń miejska przestrzeń publiczna recykling rewitalizacja sarp Serwis o architekturze stararchitekt starożytna Grecja Studio Forma 96 STYL NOWOCZESNY styl skandynawski sztuka sztuka współczesna świątynia Tremend trendy urbanistyka wakacje 2013 Warszawa wieżowce Wieżowce Warszawa wieżowiec wnętrza Wrocław współczesna architektura współczesny design wystawa wzornictwo Zaha Hadid ZAHA HADID projekty zrównoważony rozwój życie w architekturze
Żaden utwór zamieszczony w serwisie nie może być powielany i rozpowszechniany lub dalej rozpowszechniany w jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny lub mechaniczny) na jakimkolwiek polu eksploatacji w jakiejkolwiek formie, włącznie z umieszczaniem w Internecie - bez pisemnej zgody TIME S.A. Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie utworów w całości lub w części z naruszeniem prawa tzn. bez zgody TIME S.A. jest zabronione pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.