Katowickie ulice są pełne dobrej architektury modernistycznej. Choć w znacznym stopniu jest ona wypierana przez dzisiejsze, ultranowoczesne biurowce, to jednak opuszczając ścisłe centrum miasta, jesteśmy w stanie znaleźć mnóstwo przykładów modernizmu. Architektury, która stała się symbolem tego miasta. Kiedyś zachwycała, potem chwilowo zapomniano o niej, by obecnie znów święciła triumfy tworząc tzw. „Szlak Moderny”.
Ile modernizmu w modernie?
Jednak „Szlak Moderny” to tylko niewielka część wszystkich budynków, domów i kamienic, które, wybudowane w stylu modernistycznym, do dziś funkcjonują w mieście. Południowa część śródmieścia nie od dziś znana jest ze swoich urokliwych uliczek, pełnych modernistycznych willi. To zdecydowanie ta piękniejsza część Katowic, robiąca wrażenie na wszystkich, którym miasto kojarzyło się wyłącznie z socrealistyczną architekturą.
Niejednokrotnie spotykamy się z opinią o złym stanie tychże niszczejących budynków, co dla wszystkich malkontentów jest wystarczającym argumentem przemawiającym za wyburzeniem lub też gruntowną (i zarazem agresywną) modernizacją.
Jeśli obiekt został wpisany do rejestru zabytków, wówczas sytuacja staje się, wbrew pozorom, mniej skomplikowana. Miasto bowiem zdaje się mieć coraz większą świadomość znaczenia architektury modernistycznej. Dba o jak najlepsze zachowanie pierwotnego stanu, nawet w przypadku prac modernizacyjnych. Te budynki, które doczekały się termomodernizacji kilka lub nawet kilkanaście lat temu, nie miały tyle szczęścia i spuchnęły od warstwy ocieplenia i tynków w pastelowych kolorach. To w znaczący sposób odebrało im urok i uczyniło z nich typowe bloki mieszkalne z modernistycznymi detalami.
Tymczasem prawdziwa moderna to zgaszone i stonowane odcienie fasad (choć nie brakuje wyjątków, np. katowicki kościół garnizonowy w oryginalnym odcieniu różu).
Ośrodek dobrej szkoły architektów
Na szczęście, w Katowicach nie brakuje dobrych przykładów modernizmu. Sporo w tym zasługi tzw. lwowskiej szkoły architektury – wybitnych absolwentów Politechniki Lwowskiej, którzy upatrzyli sobie Górny Śląsk, a w szczególności Katowice, jako swój ośrodek twórczości. Nazwiska takie jak: Schayer, Michejda czy Bryła, wpisały się genialnymi realizacjami w przestrzeń tego miasta.
Katowicka moderna idealnie wpisywała się w 5 zasad sporządzonych przez „papieża Corbu” (Le Corbusiera).
Dziś najgorzej wygląda kwestia masztów, które w większości kamienic zostały zdemontowane. Również idealny rytm wstęgowych okien często jest zaburzany przez samowolę mieszkańców, którzy wyłamują się z tej harmonii np. zmieniając kolor okiennic przy wymianie okien.
W modernistycznych budynkach Katowic możemy podziwiać rzadko spotykane gięte szyby, których unikatowość do dziś zachwyca, ale również wprawia w konsternację w przypadku jakichkolwiek uszkodzeń.
Wyjątkowo często trafimy na tzw. termometry, czyli pionowe wąskie okna biegnące przez całą wysokość klatki oraz małe, okrągłe okienka, wyglądem przypominające bulaje statku, w modnym wówczas stylu okrętowym. Miał on dodawać potęgi i monumentalności budynkowi.
Znajdziemy również płaskie dachy (nierzadko w pierwotnym założeniu miały stać się tarasami i ogrodami), narożne okna, wolny parter i fantastyczne ogrody zimowe.
Gdzie szukać modernizmu w Katowicach?
Właściwie całe śródmieście, a zwłaszcza jego południowa część, usiane jest przykładami katowickiego modernizmu. Sporo unikalnych, modernistycznych willi znaleźć można w dzielnicy Brynów, a zwłaszcza na Osiedlu Ptasim, które w dwudziestoleciu międzywojennym było symbolem luksusu i wysokiej rangi społecznej. W architektoniczne „smaczki” obfitują również takie ulice jak: Astrów, Różana, Bratków, Jordana, Skłodowskiej-Curie oraz ich okolice.
Nie znaczy to jednak, że tylko tam natkniemy się na modernizm. Miasto jest gotowe na eksplorację i kusi kolejnymi wąskimi uliczkami.
Warto wybrać się zatem na swój własny spacer po modernie!
- Paulina Patrylak
-
Apartamentowiec Dune w Mielnie, Maciej Zień i nowy penthouse
Współczesna architektura inspirowana modernizmem, a do tego architektura wnętrz projektowana przez Macieja Zienia, Karinę Snuszkę i Dorotę Kuć. GALERIA więcej
-
Architektura wnętrz spod ołówka pracowni Mobius Architekci dla krakowskiej inwestycji Angel Wawel
Bryła Angel Wawel zlokalizowana u podnóża Wawelu w Krakowie. Ciężko wyobrazić sobie lepsze miejsca do zamieszkania. Pracownia Mobius Architekci zajęła się architekturą wnętrz tego obiektu o niepowtarzalnej lokalizacji... więcej
-
Dom polny projektu 81.WAW.PL. Dwie bryły dla jednej rodziny
Pierwsza bryła mieści garaż i pomieszczenia techniczne. Jest barierą między ulicą, a częścią mieszkalną domu. Projekt przygotowała pracownia architektoniczna 81.WAW.PL więcej
-
Baśnie o współczesnej architekturze. Nietypowy konkurs architektoniczny
Konkurs architektoniczny czy literacki? W konkursie Fairy Tales brały udział baśnie o architekturze – współczesnej, dawnej, fantastycznej. Jedną z laureatek jest Anna Pietrzak. Jak wyglądają architektoniczne światy? więcej
-
Aranżacja wnętrza pod betonowym sufitem
Aranżacja wnętrza salonu kosmetyczno-fryzjerskiego w podwarszawskim Otwocku łączy surowy beton architektoniczny, sztukaterie i teatralne konstrukcje. Co wyszło z tej ryzykownej mieszkanki? więcej
-
Pracownia Atelier Loegler wygrała konkurs architektoniczny na rozbudowę Teatru Polskiego w Szczecinie
Teatr Polski w Szczecinie rozbudują architekci z Atelier Loegler z Krakowa. Ich projekt to przykład, że architektura współczesna to nie tylko projektowanie nowego, ale w dużej mierze transformacja starego więcej
