Alkierz

Alkierz – w architekturze polskiej narożnik, wydzielony z głównej bryły budynku, np. w dworze szlacheckim, pałacu. Alkierz budowany był zazwyczaj na planie kwadratu lub prostokąta. Przekrywano go osobnym dachem. Czasem był wyższy niż główna bryła – korpus budynku, w takim przypadku nazywa się go wieżą alkierzową. Alkierzem nazywa się także pomieszczenie umiejscowione w narożniku. Ten sam termin używany bywa do określenia niewielkiej izby, znajdującej się  czasem w zamożnych gospodarstwach chłopskich (por. chałupa). Alkierze wykształciły się z narożnych baszt średniowiecznych zamków – wysunięte wieże mieściły stanowiska strzeleckie, pozwalające łucznikom i kusznikom na skuteczniejszy ostrzał. Miejsce wież zajęły w XV stuleciu baszty alkierzowe, a następnie właściwe alkierze, pozbawione już funkcji obronnej. W alkierzach mieściły się najczęściej pokoje prywatne, przede wszystkim sypialnie, później także garderoby i gabinety. Alkierz był nieodłącznym elementem polskiego dworu i zanikł wraz z nim na początku XX wieku. Zygmunt Gloger w Encyklopedii Staropolskiej, wydanej w latach 1900-1903 pisał: .... zwano pierwotnie alkierzykami izdebki na wieżycach, wykusze czyli balkony i ganki, osłonięte wypustki, narożniki; Leopolita np. pisze: „Zbudował na ścianie kościelnej alkierzyki albo ganki wokoło” (1561 r.). W kościele wiejskim nad Narwią znajdowała się z czasów Anny Jagiellonki loża balkonowa w podobnym rodzaju. W późniejszych czasach, gdy potrzeba wygodniejszego pomieszczenia wzrastała, alkierzem nazywano pokój mniejszy, zajmowany przeważnie przez kobiety. Dziś po dworkach szlacheckich i mieszczańskich alkierz jest to izdebka sypialna za pierwszą większą izbą położona.