Archiwolta

Archiwolta to ozdobiony ornamentami łuk zamykający portal nad wejściem. Archiwolta może też ozdabiać otwór okienny, łuki arkad, bramę.Występuje też oddzielnie, jako element dekoracyjny na ścianie pozbawionej otworów – nazywana wówczas bywa archiwoltą ślepą. Archiwolta może być wykuta w kamieniach, z których zbudowany został łuk. Częściej jednak jest dekoracją dodaną do elementów konstrukcyjnych, może być ukształtowana w tynku czy stiuku – zwłaszcza ten ostatni materiał dawał architektom możliwość swobodnego kształtowania rzeźbiarskiej formy. Dekoracyjny efekt osiągano także zestawiając ceramiczne kształtki, często o różnych formach lub kolorach. Archiwolta jest elementem stosowanym w architekturze wszystkich epok, m.in. architekturze współczesnej, bizantyjskiej, barokowej, gotyckiej, także w architekturze islamskiej. W węższym znaczeniu termin archiwolta określa łuk konstrukcyjny, zamykający od góry portale w architekturze romańskiej. Szczególnie bogato dekorowane archiwolty oglądać można w portalach gotyckich katedr m.in. w Amiens, Chartres czy Rouen.