Boniowanie

Boniowanie to ozdobne opracowanie powierzchni i krawędzi bloków kamienia. Taka dekoracja architektoniczna może pokrywać całe elewacje budynków, albo ich wybrane fragmenty (naroża, obramowania portali czy okien). Ten sam termin odnosi się także do naśladowania układu kamiennych elementów w tynku lub innej technice, np. za pomocą dekoracji w rodzaju sgrafitta.

Boniowanie – rodzaje

Stosuje się wiele różnych rodzajów boniowania. O dekoracyjnym wyrazie bloków może decydować układ linii (bonia), skośne cięcia, podkreślające krawędzie kamieni, a także ukształtowanie lica. Poszczególne typy wyróżnia się na podstawie: stopnia i charakteru opracowania powierzchni (rustyka, kamień groszkowany, szlifowany itd.);   układu rowków (płytowe, pasowe),ukształtowania powierzchni kamiennych ciosów (płaska, wypukła, zwierciadlana, fasetowana – diamentowa).

Boniowanie – historia

Boniowanie było techniką stosowaną już w architekturze starożytnej. Jednym z najwcześniejszych słynnych przykładów jest grobowiec Cyrusa II w Persji (VI w. p.n.e.). Na dużą skalę boniowanie stosowane było w architekturze Rzymu (Porta Maggiore, świątynia Augusta w Vienne na terenie dzisiejszej Francji, liczne akwedukty i mosty).  W średniowieczu dekoracyjne zastosowanie rustyki było niewielkie. Na małą skalę pojawiała się w gotyckiej architekturze militarnej Francji na murach zamków. Wielką popularność technika zyskała na powrót w architekturze renesansowej, szczególnie w miastach włoskich. Toskańskie pałace, przede wszystkim we Florencji,  projektowane były z wykorzystaniem różnych rodzajów boniowania. Jedna bryła dekorowana była często kilkoma wzorami. Architekci spiętrzali zawsze różne faktury w określonej kolejności. Najniżej była faktura najbardziej gruba i ciężka (np. rustyka), wyżej lżejsza (np. kamień fasetowany), najwyżej bloki kamienia były gładkie. Wytwarzał sie w ten sposób czytelny podział poziomy elewacji. Taki układ kojarzy się z wielkim porządkiem (układ podpór w porządku doryckim, jońskim, korynckim). W wielu realizacjach architektury renesansowej, także w Polsce, stosowano dekoracyjne wzory ryte w tynku. Profilowane wgłębienia odtwarzały układ kamieni w murze. Boniowanie stosowane było od renesansu, aż do architektury współczesnej.