Dwór polski
Dwór, staropolski dworzec lub dworzyszcze – obszerny dom mieszkalny na wsi, siedziba szlachecka, w odróżnieniu od pałacu pozbawiona cech architektury monumentalnej. Forma ewoluowała, charakterystyczne formy polskiego dworku ustaliły się w baroku, dworki wznoszono do lat 20. XX stulecia na terenach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Dwór – historia
W XV i XVI stuleciu termin „dwór” oznaczał zazwyczaj cały zespół zabudowań, zwykle otoczonych wspólnym ogrodzeniem. W kompleksie mieściły się często m.in. obiekty mieszkalne, stodoły i spichlerze, stajnie itd. W 2 poł. XVI wieku dworem zaczęto nazywać wyodrębniony budynek zajmowany przez właściciela majątku. Taki dom był wprawdzie najbardziej reprezentacyjną częścią zespołu budynków, ale formy architektoniczne pozostawały skromne. Dwór był zazwyczaj budynkiem parterowym, wzniesionym z drewna na kamiennej podmurówce. Rzadziej wznoszono dwory murowane. Preferowanym przez budowniczych surowcem było trwałe drewno modrzewiowe. Wielkość poszczególnych dworów znacznie się różniła, zależnie od potrzeb, zamożności właściciela i okresu. Od XVII wieku dwór stracił cech obronne. Budynek zazwyczaj był podpiwniczony, pomieszczenia w podziemiu służyły jako magazyny. Najczęściej wznoszono budynki dwu- i trzytraktowe. Na osi budynku znajdowała się obszerna sień. Bryłę wzbogacały ganki i alkierze. Pomieszczenia miały belkowane stropy lub sufity, w części gospodarczej sklepienia. Pod wpływem architektury klasycyzmu dwór polski zyskał archetypiczną formę z gankiem, portykiem kolumnowym i łamanym dachem polskim krytym gontem. W XIX wieku zaczęto wznosić dworki w formułach neostylowych – najpierw romantycznych, neogotyckich, później także eklektyczne. Dworek polski był inspiracją dla jednego z nurtów tzw. architektury narodowej, czyli stylu dworkowego, promowanego ze względów patriotycznych. W stylu tym budowano nie tylko wiejskie rezydencje, ale też wille miejskie i całe zespoły domów, jak np. kolonia oficerska na Żoliborzu w Warszawie czy willa Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
