Dzwonnica

Dzwonnica – to rodzaj budowli, lub część większego budynku, w której zawieszone są dzwony. Dzwonnica najczęściej pojawia się w architekturze sakralnej (kościół, klasztor, cerkiew), choć w przeszłości podobne obiekty miały też funkcje świeckie; dźwięk dzwonów ostrzegał przed pożarem czy atakiem, zawieszano je więc na wieżach strażackich czy w obrębie miejskich murów. Dzwonnicą mogła być więc wieża ratuszowa czy beffroi.

Żeby dźwięk był jak najlepiej słyszalny, dzwony zawieszano możliwie wysoko. Dzwonnicy nadawano więc formę murowanej albo drewnianej wieży, czasem zaś pojedynczej ściany z otworami (dzwonnica parawanowa).Dzwonnica może być wolnostojącą bryłą, jak włoska kampanila, czasem pełniącą też dodatkowe funkcje, np. bramy, kaplicy, magazynu. Równie często spotykane są wieże połączone związane w rzucie z główną bryłą budynku, czasem zaś są w nią wbudowane. Mogą występować w uproszonej i zredukowanej formie, jak sygnaturka. W niektórych zakonach, ze względu na nakazującą ubóstwo regułę, rezygnowano z budowy wież. W europejskiej architekturze sakralnej dzwony wprowadzone zostały według kościelnej tradycji przez Paulina z Noli w V wieku w Akwitanii (Francja). Szerzej wykorzystywano je w VI wieku na Wyspach Brytyjskich, w kręgu zakonów iroszkockich. Najstarsza europejska dzwonnica wzniesiona została w VIII wieku przy starej bazylice św. Piotra w Watykanie. W dzwony zaopatrywane były kościoły romańskie. Szczególną, wydzieloną formę przyjęły dzwonnice w miastach włoskich. Stawiano je jako wydzielone budynki, podobnie jak baptysteria. Najsłynniejszy zespół budowli sakralnych tego rodzaju znajduje się w Pizie, na Campo dei Miràcoli; słynna Krzywa Wieża to właśnie romańska dzwonnica miejscowej katedry. Wieża jest typową (poza pochyleniem) włoską kampanilą na planie koła. W XI i XII wieku w romańskich kościołach Europy popularne często budowano dwie przysadziste wieże (por. westwerk), często z dodatkową wieżą dzwonną nad skrzyżowaniem naw. W architekturze gotyckiej bryły dzwonnic stały się bardziej strzeliste, w wielu realizacjach były bogato dekorowane. W niektórych kościołach znajdowały się całe zespoły dzwonów różnej wielkości (por. karylion). Również w gotyckich ratuszach często znajdowały się dzwony, zawieszane na wieży ratuszowej. We włoskich miastach smukła wieża ratuszowa akcentowała często narożnik budowli. Dla polskiej architektury charakterystyczne są dzwonnice drewniane, kryte dachami namiotowymi, czasem hełmami obitymi gontem. Wieże dzwonne były typową budowlą architektury Chin i krajów pozostających pod wpływem chińskiej kultury. Podobnie jak w Europie, były częścią kompleksów świątynnych, albo budowlami świeckimi.