Gródek stożkowaty, motte, motte-and-bailey

Gródek stożkowaty to obronna rezydencja rycerska, położona na nasypie ziemnym. Nazwę zawdzięcza formie nasypu, zbliżonej do ściętego stożka. Takie sztuczne wzniesienie jest zazwyczaj stosunkowo niskie, ma najczęściej 3-5 metrów wysokości, rzadko do 10 metrów. Podstawa, zbliżona kształtem do koła, może mieć średnicę 30-50 metrów, przy czym przeważały założenia mniejsze. Na szczycie znajdowała się wieża mieszkalna, drewniana lub kamienna (stołp), otoczona palisadą. Drugi krąg zaostrzonych pali mógł się znajdować u podstawy okręgu. Częstym elementem systemu obronnego był rów, z wydobytej z niego ziemi powstawał nasyp. Niekiedy występował także wał. Do zalet gródka stożkowatego, poza walorami obronnymi, należały łatwość budowy i jej stosunkowo niski koszt. Niekomplikowana konstrukcja umożliwiała wybudowanie takiego obiektu przez niewykwalifikowanych wykonawców – np. okolicznych chłopów.  Gródki budowano często na nizinach, terenach podmokłych, a podwyższenie terenu zapewniało mieszkańcom suchsze, wygodniejsze pomieszczenia, a więc lepsze warunki życia. Gródki stożkowate budowano w Europie począwszy od IX stulecia, po późne średniowiecze. Rozpowszechnione były w Normandii, po najeździe Wilhelma Zdobywcy także w Anglii i Walii, następnie rozpowszechniły się w innych krajach europejskich. W XIV wieku straciły popularność, zastąpione bardziej zaawansowanymi obiektami obronnymi. Ziemny nasyp w formie ściętego stożka pozostał jednak elementem obronnym w wielu krajach, na podobnej podstawie wznoszono dwory jeszcze w XVIII wieku na ziemiach polskich.  Drewniane zabudowania większości średniowiecznych gródków nie zachowały się. Najczęściej pozostały po nich tylko ziemno-gliniane kopce (Kopiec św. Nepomucena we Włoszczowie, woj. świętokrzyskie) oraz kamienne pozostałości zabudowy.  Porównaj: donżon, zamek, pałacWięcej informacjiBiel Radosław, Rycerze, święci i potwory, czyli opracowanie materiałów z gródka stożkowatego w Gorzyczkach, Uniwersytet Wrocławski 2013Krause E.,    Z problematyki badań tzw. „grodzisk stożkowatych” w Polsce, Spraw. Arch. 1976, z. 28Pawłowski A.,  Jak budowano obronne siedziby rycerskie , „ZOW“, 1980, R. 46