Latarnia umarłych to rodzaj niewielkiej wieży, zwykle murowanej, mieszczących w górnej części lampę lub inne źródło światła, widoczne z ze wszystkich stron. Budowle te zgodnie z nazwą wznoszono na cmentarzach, mogiłach bitewnych, przy szpitalach, czasem przy skrzyżowaniach dróg uważanych za miejsce działania sił nadprzyrodzonych. Najwięcej latarni umarłych znajdowało się w centralnej i zachodniej Francji, ale zwyczaj wznoszenia takich budowli znany był także w innych krajach europejskich, w Niemczech, Czechach, aż do północnych Włoch. Latarnie umarłych budowano również, choć stosunkowo rzadko, na ziemiach Rzeczpospolitej. Niektóre z nich zachowały się, zwykle przebudowane na kapliczki – w samym Krakowie jest ich dziesięć. Najstarsze europejskie latarnie umarłych pochodzą z XII wieku, w XIV wieku niemal zaprzestano wznoszenia nowych.

Bryła

Wieże latarni mają różne formy, najczęściej spotykana to cylinder (wieża na planie koła), rzadsze są budowle na planie wieloboku. Sama budowla umieszczona była na wysokim postumencie, miała wysokość kilku metrów i niewielką średnicę. Niektóre latarnie były na tyle duże, że mieściły wewnątrz ciasną, spiralną klatkę schodową. Zwykle jednak nie było możliwości wejścia na górę wieży, zapalony kaganek czy latarnię wciągano na sznurze na odpowiednią wysokość. Światło prześwitywało przez otwory pod dachem, niewielkie okna. Nie wiadomo, czy ogień w latarniach zapalano każdego dnia, czy z okazji świąt, nie do końca jasna jest też ich funkcja.


Powiązane hasła: architektura gotycka, katakumby, latarnia, mauzoleum, nekropolia,

Więcej informacji
Crozet R. , Les lanternes des morst, [w:] Bulletin de la Societe des Antiquaires de l'Ouest, 1943, t. 13, s. 115