Ornament małżowinowo-chrząstkowy
Ornament małżowinowo-chrząstkowy – jeden z ornamentów popularnych w późnym manieryzmie i baroku w pierwszej połowie XVII wieku, wyparł ornament okuciowy i rollwerk. W Polsce często stosowany zwłaszcza w 2. i 3. ćwierci XVII stulecia. Nazwę zawdzięcza podobieństwu do małżowiny ucha i organicznych form. Swobodnie kształtowany, abstrakcyjny, nie naśladuje żadnego konkretnego kształtu. W innych językach europejskich ornament chrząstkowo- małżowinowy to: auricular style (angielski), Knorpelwerk (niemiecki), Kwabstijl (niderlandzki). Ornament małżowinowo-chrząstkowy ukształtował się w ostatnich latach XVI stulecia, prawdopodobnie w północnej Europie. Niektórzy badacze wskazują jednak na włoskie inspiracje. Niezależnie od źródła motywu, największą popularność osiągnął ornament małżowinowo-chrząstkowy w Niderlandach i krajach niemieckich. Rozpowszechniany m.in. w grafikach Lucasa Kiliana (1604-1630), Christopha Jamnitzera (1610), Friedricha Unteutscha (1640-1650), stał się powszechnie stosowanym motywem dekoracyjnym w małej architekturze, meblarstwie, złotnictwie. Efektowne formy przyjmował w obramieniach, np. w ramach obrazów, kartuszach. Ornament kształtowany był swobodnie, w różnych realizacjach przybiera odmienne formy, przypominając chrząstki, muszle, splecione woluty. Często był łączony z innymi elementami, w tym stylizowanymi maskami, czasem akantem, puttami. Przykłady zastosowania ornamentu na ziemiach polskich są liczne; wśród nich m. in. kościół bernardynów w Leżajsku, kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Sierakowicach, stalle z kościoła Mariackiego w Krakowie i inne.
