Pawilon ogrodowy
Pawilon ogrodowy to lekka budowla o niewielkich rozmiarach, wywodząca się z namiotu i altany ogrodowej (por. pawilon). Forma znana od starożytności, szczególnie rozpowszechniona w XVI–XIX wiecznych ogrodach. Pawilony ogrodowe służyły wypoczynkowi, rozrywce i zabawie. Można z nich było podziwiać zaprojektowane przez ogrodników i architektów krajobrazu przestrzenie. Zapewniały schronienie przed słońcem i deszczem. Niektóre z pawilonów ogrodowych zaprojektowane były specjalnie jako pawilony herbaciane czy miejsca dyskusji (por. eksedra) albo małe teatry. Największe pawilony umożliwiały organizowanie bali i koncertów. Pawilony urozmaicały wygląd ogrodów, zamykały perspektywę, ich obecność podkreślała malowniczość zakątków (por. ogród angielski, ogród francuski) lub zaznaczała osie symetrii. Dla uzyskania różnorodności i malowniczości, pawilonom ogrodowym nadawano często efektowną formę, stylizując je na klasyczne świątynie albo chińskie pagody, nadając kostium neogotycki, neomauretański czy neoromański. Dekoracyjne pawilony mogły być projektowane z większą swobodą, niż budynki mieszkalne czy obiekty architektury sakralnej. Zabytkowe pawilony ogrodowe w Polsce – przykłady: belweder w Kędzierzynie-Koźlu, neogotycki pawilon na planie ośmioboku w zespole pałacowo-ogrodowym w Siedlcach; Dom Gotycki w Puławach; świątynia Diany, Ermitaż i inne obiekty na terenie Łazienek Królewskich w Warszawie.
