W 2010 roku w Janowie Lubelskim ogłoszono plany zagospodarowania otoczenia pobliskiego zalewu. W 2012 roku udostępniono pierwszą część parku, wkrótce dostępna będzie cała przestrzeń publiczna. Na powierzchni około 10 hektarów powstał Park Rekreacyjny Zoom Natury.
Opisywany przez władze miasta jako pierwsze w Polsce interaktywne centrum nauki oraz rekreacji dedykowane środowisku naturalnemu i ekologii, jest obszerna zieloną przestrzenią z siecią alej i zespołem pawilonów. W sześciu rozmieszczonych wśród zieleni bryłach znalazłu się wystawy i laboratoria – coś w rodzaju ekologicznego Centrum Nauki Kopernik. Oficjalne otwarcie rozbudowanego kompleksu zaplanowano na 12 czerwca 2015.
Nizio Design International
Znana warszawska pracownia Mirosława Nizio była odpowiedzialna za opracowanie programu funkcjonalno-użytkowego, łącznie z małą architekturą i projektami ekspozycji. Na terenie Parku powstał most pieszo-rowerowy, wieża widokowa i zespół niewielkich pawilonów. Projektanci postawili na zrównoważony rozwój. Klasyczne żelbetowe konstrukcje budynków wykończone są z użyciem materiałów z odzysku.
Aby zmniejszyć zużycie energii, zastosowano pompy ciepła. Ogrzewają one wszystkie pawilony. Energii dostarczają również panele solarne i baterie słoneczne.
Energia z kanapki z szynką
Centrum parku jest tzw. Plac Energii, miesce, w którym krzyżują się wszystkie ścieżki prowadzące przez miasto. Nazwa placu wiąże się z eksponatami rozmieszczonymi na placu. Abstrakcyjne rzeźby są właściwie różnymi generatorami energii. Poruszając częściami wentylatora, kręcąc śrubą Archimedesa czy wprawiając w ruch pozostałe maszyny, zwiedzający mogą sami zmienić kalorie z drugiego śniadania w elektryczność. Oczywiście ilość energii jest minimalna, ale wystarcza np. do rozjarzenia diod LED.
Laboratorium główne Zoomu Natury to najważniejsza merytorycznie część Parku Rekreacyjnego. W usytuowanym na granicy lasu obiekcie o powierzchni przeszło 400 m kw mieści się wystawa z niemal nieodzownymi we współczesnym muzeum multimedialnymi eksponatami. Ekspozycja dotyczy m.in. lokalnej flory i fauny. Ci, którzy wolą starą rzeczywistość niż świat wirtualny, będą mogli skorzystać z tarasu na dachu.
Trzy bryły
Z głównym laboratorium sąsiadują trzy niewielkie pawilony ekspozycyjne o organicznych bryłach. Budynki wykonane zostały z żelbetu i szkła, a wykończone drewnem. Wewnątrz mają być przeprowadzane eksperymenty i ćwiczenia, skłaniające młodszych zwiedzających do interakcji. Pierwszy obiekt przeznaczony jest dla tych najmłodszych. Pamiętacie książeczkę „Na jagody”? Wystawa ma być nieco podobnym wejściem w tajemniczy świat lasu. W przestrzeni warsztatowej znalazły się obiekty multimedialne i sensoryczno-ruchowe.
Drugi budynek to tzw. „Laboratorium Awifauny i Troposfery”. Poważna nazwa, a wewnątrz budynku prezentacja latających zwierząt i różnych zjawisk atmosferycznych.
W ostatnim pawilonie dowiedzieć się będzie można więcej na temat źródeł energii i jej wykorzystywania. Równie ważnym tematem jest szeroko rozumiany recykling. Jak w wielu muzeach przyrodniczych, pojawiają się tu odpady. Tym razem nie tylko jako straszak. Ściana odpadów, mozaika z odzyskanego szkła, instalacje elektryczne zaprojektowane z puszek, butelek i kartonów to przykłady rozwiązań, które promują ponowne wykorzystanie surowców.
Jak zwykle bywa, część edukacyjna przyciągać będzie mniej lub bardziej zorganizowane grupy i wycieczki. Dla mieszkańców okolicy bardziej atrakcyjny będzie pewnie wielki park linowy. Na terenie Zoomu Natury znalazła się też siłownia na wolnym powietrzu, bulodromu oraz wieża widokowa. Cały kompleks ma zaspokajać potrzeby zwiedzających z różnych grup wiekowych.
Ideą było wykorzystanie potencjału i kontekstu miejsca, które jest całkowicie zanurzone w naturze, przyjazne jej i zwiedzającym – podkreśla Mirosław Nizio, założyciel pracowni Nizio Design International.
