Kolumna – podpora architektoniczna, która ma przekrój okrągły, co odróżnia ją od filara, element podporowo-dźwigowy pełniący funkcje konstrukcyjną i dekoracyjną. Niekiedy pojedyncza kolumna służy jako pomnik (por. kolumna Trajana). Wykonana jest najczęściej z kamienia, ewentualnie drewna, cegły lub żeliwa.
Kolumna składa się z trzech zasadniczych części: dolna jej część tworzy bazę, środkowa trzon, całość wieńczy głowica. Poszczególne części w różnych epokach i realizacjach były odmiennie kształtowane, zarówno jeśli chodzi o proporcję, jak i dekoracje. Elementy kolumn malowano, pokrywano płaskorzeźbami, kanelowano.
W architekturze starożytnego Egiptu występowały różne typy, w tym protodorycka i naśladujące wiązki roślin kolumny papirusowe, palmowe, lotosowe).
W kulturze minojskiej stosowano podpory o rozszerzających się ku górze trzonach.
W architekturze starożytnej Grecji trzy główne typy były charakterystyczne dla porządków architektonicznych doryckiego, jońskiego i korynckiego.
Te same porządki wraz z kompozytowym i toskańskim stosowali Rzymianie.
Interesujące formy przyjmowały kolumny renesansowe i barokowe. Architekci nowożytni stosowali bowiem rozwiązania antyczne, ale też kolumny ze zdobieniem ornamentowym, kolumny kandelabrowe, w tzw. okowach, spiralne – jak w świątyni jerozolimskiej Salomona, kolumny uwięzłe i inne.
We współczesnej architekturze najczęściej stosuje się podpory o uproszczonych formach, monostyle.
Powiązane hasła: arkada, filar, kolumnada, pilaster, plinta, szyjka kolumny, torus
poprzednie hasło
